Covit ( corona virüs), Aşılar & Tinnitus İlişkisi

CORONAVİRÜS VE TİNNİTUS

İşin psikosomatik yanı:

Corona virüs, dünya çapında kaygıda büyük bir artışa neden oldu. Bitmek bilmeyen kapanmalar, iptaller, seyahat yasakları ve hızla artan işsizlikle birlikte, bildiğimiz gibi hayat birkaç hafta içinde tamamen değişti.

Kişilerde stres oluşturabilecek unsurlar hem bilinçli hem de bilinçsiz olarak artarken, corona virüs ve kulak çınlaması arasında bir bağlantı görmemiz aslında şaşırtıcı değildir.

Koronavirüs Neden Bu Kadar Kaygıya Neden Oluyor?

Kaygıların başında corona virüsle ilgili Tahmin edilemezlik gelmektedir. Bundan sonra ne olacağına dair net bir fikrimiz olmayışı, Kontrol eksikliği gibi durumlar. Salgını nasıl yöneteceğimiz konusunda kontrolümüz yok çünkü daha önce böyle bir şey yaşamadık. Corona virüs salgınının İyimserliğe yönelik tehditleri,  insanları ve değer verdiğimiz şeyleri tehdit etmesi kişileri olumsuz etkiledi.  

Kaygı ve stres, beynin ruh halimizi, kişiliğimizi ve karar vermemizi kontrol eden duygusal alanı olan limbik sistemde algılanır. Kaygı, çevremizdeki dünyadaki değişikliklerin sağlıklı ve normal bir tepkisi olsa da, kulak çınlamamızı ve genel olarak iyi olma duygumuzu da olumsuz etkileyebilir.

Coronavirüs Kaygısı Neden Kulak Çınlamamı Arttırıyor?

Tinnitus beyinde limbik sistemde algılandığı için tek başına tinnitus stres ve kaygıya neden olabilir. Çoğu hastanın yaşadığı kulak çınlamasına duygusal tepki nedeniyle, beyindeki limbik sistemin de aşırı aktif hale geldiğini biliyoruz. Limbik sistemin bu aşırı uyarılması, hali hazırda corona virüs ile yaşamakta olduğunuz belirsizlikler, hastalığın kontrol edilemeyecek düşünceleri duygu ve endişelere yönelik tehditleri artırabilir. Duygularınız üzerinde kontrol kaybı kulak çınlamasından olumsuz etkilenmektedir. (yani çabuk sinirlenen, sabırsız, kolayca sinirlenen kişilik kazanımları)

Coronavirüs Çevresindeki Tinnitus,  Stresimi Rahatlatmak İçin Ne Yapabilirim?

Özellikle şehir efsanelerinden ve bireysel hiçbir anlamı olmayan gelişi güzel korona ile ilgili söylemleri takip ve izlemeyi bırakın. Zira bu söylemler hem yanıltıcı olup hem de güvenirliliği yoktur. Sizi daha da çok kaos ve endişeye sürükler. Üstelik sürekli bunları takip etmek sizin endişe ve kaygılarınızı daha da artırır.

Corona virus güncellemelerini güvenilir kaynaklardan takip edin. Güncellemeleri ve sosyal medya paylaşımları sık sık takip etmeyin günde en fazla bir kez bu konuya bakmak yeterli olacaktır. Hastalık Kontrol Merkezi, Dünya Sağlık Örgütü, sağlık bakanlığı verileri ve belediyelerin web siteleri haber ve virüs stratejileri için en iyi kaynaklarıdır.

Sağlıklı alışkanlıklar uygulamaya devam edin. Normal bir uyku ve uyanma saatini koruyun, sağlıklı beslenme alışkanlıklarını uygulayın ve haftada en az iki kez egzersiz yapın. Araştırmalar, iyi dinlenmeye ve sağlıklı yaşam standartlarını uygulamaya devam etmenin bağışıklık sisteminizi güçlendirdiğini gösteriyor. Mevcut spor salonlarının kapalı olduğu zamanlarda dışarı çıkıp yürüyüşe çıkmaya çalışın veya hareket etmenizi sağlamak için telefonunuza bir egzersiz uygulaması indirin.

Sessizlikten Kaçının. İşiniz evden çalışma odaklı olduğunda yalnız kalmanız ve iş çalışma arkadaş sosyal ortamından uzaklaşmanız nedeni ile durumu yürütmek için, odaklanmanıza ve rahat kalmanıza yardımcı olacak sakinleştirici, düşük seviyeli müzik sesini her zaman açık tutun. Ayrıca, uyumanıza yardımcı olması için geceleri başucu ses terapisini kullanmaya devam edin.

Egzersizlerle nefes alın ve rahatlayın. Günde iki veya üç kez birkaç dakika derin nefes egzersizleri yapmayı deneyin. Progresif kas gevşetme egzersizleri de kulak çınlamasını sakinleştirmede çok faydalıdır. Faydaları artırmak için ses terapisi kullanırken (düşük seviyeli müzik)  bu gevşeme stratejilerini deneyin. Tıpkı egzersiz gibi, bu gevşeme stratejileri de uygulama gerektiren fiziksel bir beceridir. Onları sık sık yapın.

İşitme sisteminin Corona virüs ile etkileşimi; hasar,

Enfeksiyonunun kokleadaki dış tüy hücreleri üzerinde zararlı etkileri olduğunu bilimsel çalışmalarda göstermiştir. Ancak kişinin kulağı ile ilgili önceden bir bilgi olmaması nedeni ile güvenli ve sağlıklı bir koklear fonksiyonuna sahip olduğu garanti edilemez. Bu nedenle  kulağınız ne kadar sağlıklıdır?. Sistemin zayıf bir halkası mıdır bu bilinmez. Genellikle viral enfeksiyonlar,  Dış tüylü hücrelere verilen hasar, ikincil işitsel sistem hasarı tipik olarak koklea içindedir.  Periferik işitsel sisteme zarar verme mekanizmaları, Corti, stria vaskülaris veya spiral ganglionun doğrudan viral hasarını içerebilir. Ancak bazı virüsler işitsel beyin sapını da etkileyebildiği bilinen gerçektir. Bu nedenle hasarın boyutu daha geniş bir alanda olabilmektedir.

Covid-19'un farklı bulgularla kendini gösterebileceği akılda tutulmalıdır. Tinnitus ve işitme kaybı olan hastaların değerlendirilmesinde ayrıntılı öykü, klinik muayene ve odyolojik değerlendirme mutlaka gereklidir.

Harvard Massachusetts , Stanford Medicine den  doktor Konstantina Stankoviç ve Massachusetts Teknoloji Enstitüsü'nden olan Prof.dr.Lee Gehrke ile birlikte covit ile ilgili  çalışmalara liderlik ettiler. Çalışmalarda covitin 48 saat sonra iç kulak hücrelerinin enfekte edebileceğini çalışmalarında gözlemlediler. Yapılan bir bilimsel çalışmada Araştırmacılar, hücresel modelleri ve doku örneklerini kullanarak, yani SARS-CoV-2'nin iç kulağa bulaşmasını mümkün kılan proteinleri belirledi.

AŞILAR Covid-19 Aşısı Kulak Çınlamasına Neden Olur mu?

Covid-19 için aşılanan yaklaşık 40.000 kişiden biri kulak çınlaması veya kulak çınlaması bildirmiştir, ancak buna covid-19 aşısının neden olduğunu gösteren yeterli kanıt yoktur.

Tinnitus, önceden var olan bir durum ve/veya çevresel faktörler tarafından tetiklenebilir. Aşıdan sonra kulak çınlaması semptomları yaşamaya devam eden kişiler, semptomlarını sağlık uzmanlarına bildirmelidir.

Covid-19 aşısını aldıktan sonra bazı kişilere de tinnitus bildirmiştir. Ancak kulak çınlaması, Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri tarafından yaygın bir aşı yan etkisi olarak resmi olarak listelenmemiştir.

Yine de, son zamanlardaki raporlamalarda durum belirginleşerek su yüzüne çıkmıştır.

Johnson & Johnson aşı klinik deneyleri, şiddetli olmayan altı kulak çınlaması vakası bildirdi. Gıda ve İlaç Dairesi (FDA) daha sonra, bunların aşıyla ilgili olmadıklarına karar verdi. Ağustos 2021 itibariyle, Aşı Olumsuz Olay Raporlama Sistemi (VAERS) veri tabanı, herhangi bir marka ile aşılamadan sonra yaklaşık 9.000 kulak çınlaması vakasını belgelemiştir. Kasım 2021 itibariyle, Birleşik Krallık ‘ta yaklaşık 8.000 kişiden biri, covid aşısını aldıktan sonra tinnitusun başladığını veya kötüleştiğini bildirmiştir. Bu, İngiliz Tinnitus Derneği'nin covit aşısı sonrası tinnitus'u nadir görülen bir yan etki olarak etiketlemesine yol açmıştır.

Michigan Eyalet Üniversitesi bulaşıcı hastalık uzmanı olan, Peter Gulick, Verywell'e kulak çınlaması yaşama korkusunun aşı olmanızı engellememesi gerektiğini söylüyor. " Covid-19 aşısından sonra endişeye neden olabilen yan etkilere nedeni ile ve son derece nadir oluşabilecek tinnitusun aşılanmayı engelleyecek kırmızı bir çizgi olamayacağını bildirmiştir. Aşıyı takiben az sayıda kulak çınlaması vakası için tek bir açıklama olmasa da Gulick, önceden var olan bir durumun veya kulak çınlaması öyküsünün kulak çınlamasının harekete geçmesine neden olabileceğini söylemektedir. Gulick, kulak çınlaması geçmişiniz ve/veya önceden var olan bir kulak rahatsızlığınız varsa, virüs kaptıktan veya aşı olduktan sonra kulak çınlamasının tetiklenebileceğini söylemektedir.

Gulick, "Önceden var olan kulak çınlaması aşı olmak için bir kontrendikasyon değildir, ancak ilk dozdan sonra kulak çınlaması yaşanır ve geçmiyorsa veya kötüleşiyorsa, ikinci dozu düşünmeden önce bir doktorun tetkiklerle beraber önerilerinin dikkate alınmasını önermiştir.  Ayrıca Gulick, Veriler olmadan, kulak çınlamasının kalıcı bir şey olup olmayacağını görmenin zor olacağını, çünkü onu bilecek yeterli bilgiye sahip olabilecek kadar uzun süre çalışmaların olmadığını bildirmektedir.

Potansiyel bir Covid-19 aşısı yan etkisi olarak kulak çınlaması üzerine yapılan araştırmalar henüz yeterli değildir.  Bu nedenle yapabileceği en iyi şey, olağandışı veya uzun süreli yan etkileri bildirmeye ilgili birimlere devam etmektir.

Başka bir araştırmacı, bazı insanlarda aşıya güçlü bir bağışıklık sistemi yanıtının nöroinflamasyona yol açabileceğine inanıyor. Yorgunluk ve zihinsel sorunlar gibi bulgulara içerebilen bu inflamatuar yanıtın, mevcut işitme sorunlarını kötüleştirdiği düşünülmektedir.

"Tinnitus Covid-19'dan çok yaygın değil" Fakat kişinin zaten kulağında önceden var olan bir problem olduğunu varsayalım. Bu durumda virüs veya aşı, kokleadaki küçük tüy hücrelerini etkileyebilir. Kulak çınlamasına veya sinir hasarına neden olmaktan sorumludur. Genellikle, kulak çınlamasını zaten sorunu olan kişide daha sık olur veya görülür. Yani hiç sebepsiz birden ortaya çıkması gibi bir düşüncenin yanlış olduğu düşünülmektedir.

Pandemi Sırasında Kötüleşen Tinnitus Belirtileri

İşitme Sağlığı Vakfı'na göre , ABD'deki insanların en az %10'u kronik olarak kulak çınlaması yaşıyor, Güncel olarak her on kişiden 1 veya 2 kişi tinnitusa sahip. Tinnitusun kişideki etkileri hafiften ağır dereceye kadar hissedilebilir, uyku ve günlük zindeliği olumsuz etkilenebilmektedir. Araştırmalar, COVID-19'un mevcut kulak çınlamasına katkıda bulunabileceğini veya şiddetlendirebileceğini gösteriyor.

Frontiers in Public Health Journalda, Kasım 2020'de bildirilen yayının da: Aşı durumundan ayrı olarak, hali hazırda kulak çınlaması olan kişilerin pandemi sırasında durumlarının daha da kötüleştiğini gördüler. 48 ülkeden yaklaşık 3.100 kişiden oluşan bir örneklemde, araştırma şunları gösterdi;  İnsanlar, sosyal olarak diğerlerinden izole olurken, tinnituslarını daha fazla fark etme eğilimindeydiler. Önceden kulak çınlaması olan kişilerin yaklaşık %32'si, pandemi kaynaklı yaşam tarzı değişikliklerinin bir sonucu olarak semptomlarından daha fazla rahatsız olmuştu. Tinnitusu olan kişilerin yaklaşık %86'sı daha az sosyal ve %58'i daha yalnız olduğunu bildirdi. Bu duyguları yaşayan kişilerin, pandemi sırasında tinnitus semptomlarıyla baş etmenin daha zor olduğunu bildirmişlerdir. Bu durum insanların %25'inde tinnitus dahada kötüleştirdiği gözlemlenmiştir. 3100 kişinin içinde Covit geçiren 237 kişinin %40'ı kulak çınlamalarının "önemli ölçüde kötüleştiğini" bildirtilmiştir. Tinnitusun virüs enfeksiyonunun kişilerce büyütülmesinin önemli bir nedeni de strestir. Ayrıca araştırmacılar, Covid-19'un stres faktörlerini artırdığını; karantina, izolasyon, yalnızlık, evde çocukları yönetmek vb. faktörlerle kulak çınlamasını tetikleyen stresi kalıcı hale getirdiğini gözlemlemişlerdir.

Ağustos 2020'de yapılan bir başka araştırma da, pandemiyi stresli veya sinir bozucu olarak gören kişilerin rahatsız edici tinnitus semptomları bildirme olasılığının daha yüksek olduğunu gösterdi.

Araştırmacılar hala Corona virüs ve tinnitus arasındaki ilişkiyi araştırma çalışmalarına devam etmektedirler. Tinnitus, Dünya Sağlık Örgütü veya Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri tarafından bir Covid-19 semptomu olarak listelenmese de, her geçen gün giderek daha fazla vaka, covit ile aynı anda tinnituslarının olduğu bildirmektedir.

New York Times kısa süre önce yazılan haberde: Covid-19 ile kulak çınlaması arasındaki bağlantıyı araştıran makalede, daha fazla ayrıntı sağlayan yeni çalışmayı yayınladı. 

Mart 2021'de Journal of International Odyology de yayınlanan makalede araştırmacılar 60 Covid-19 hastasını değerlendirdi ve virüslü kişilerin %15'inin de kulak çınlaması olduğu bulundu. Manchester Üniversitesi'nde odyoloji biriminde çalışmanın ortak yazarı prof. Kevin Munro, bu bulguları araştırıp çalışma yayınlandıktan sonra, kulak çınlaması ve Covid-19 yaşadıklarını paylaşan kişilerden yaklaşık daha pek çok e-posta bildirimleri aldığını söyledi. Munro zaten diğer Kızamık, kabakulak, menenjit gibi bazı virüslerin işitme sağlığını etkilediğinin bilindiğini vurguladı. Bu nedenle Corona virüslerde, beyne giden ve beyinden bilgi taşıyan sinirlere zarar verebileceği bilgisi paylaşıldı.

Coronavirüs ve Tinnitus Bağlantısını Arayan Gelişmekte Olan Araştırmalar

Ek olarak, araştırmacılar ayrıca COVID-19'u tedavi etmek için alınan ilaçların da kulak çınlamasına olumsuz katkıda bulunabileceğini öne sürdüler.

Covid-19'un sinir-duyu sistemleri üzerindeki etkileri tam olarak anlaşılamamıştır. Bununla birlikte, Covid-19'un, hastaların %30'a kadarında çoğunlukla koku alma ve tat alma değişiklikleri olarak ortaya çıkan nöro-duyusal işlev bozukluğu ile sonuçlandığı varsayılmıştır.

COVID-19 ile ilişkili odyo-vestibüler bozukluklar için çeşitli mekanizmalar önerilmiştir. Böyle bir hipotez, iç kulakta kalıcı inflamatuar sitokinlerin doğrudan koklear ve labirent hasarına neden olmasıdır.

Önerilen ek mekanizmalar, eşlik eden bir otoimmün yanıtı veya şiddetli akut solunum sendromu koronavirüs 2 (SARS-CoV-2) tarafından anjiyotensin dönüştürücü 2 (ACE) reseptörleri yoluyla sinirlerin istilasını içerir. Hidroksiklorokin ve makrolidler gibi ototoksik ilaçların Covid-19 tedavisinde kullanılması da bu tür odyolojik sorunların ortaya çıkmasına neden olabilir.

Bireylerin 2019 korona virüs hastalığından (COVID-19) iyileştikten sonra meydana gelen kulak çınlaması, baş dönmesi ve sensörinöral işitme kaybı vakaları bildirilmiştir. Bununla birlikte, korelasyon ve nedensellik henüz belirlenmemiştir.

Tedaviler, stretejiler;

Genel tinnitus yönetimi ve tedavileri bu gibi durumlarda geçerlidir.

Şayet stres ile oluşmuş bir tinnitusa çift yönlü tedavilerde hareket etmek önemlidir. Hem stres hemde stresin oluşturduğu değişimlerin tedavisi gerekecektir. Stresin pek çok hastalığa davetiye çıkardığı zaten bilinmektedir. Bu nedenle oluşan dejeneratif işitsel alan sorunları önce anket değerlendirmeleri ve ileri tetkiklerle tespit edilmeli stres yönetiminde çift yönlü tedavilerle tinnitusun üstesinden gelmek mümkün olabilecektir. Destek tedavileri ile cihaz bazlı nöromodülatif tedaviler ideal bir tedavi şekli olabilmektedir. Yapılması gereken tetkikler;   multifrekans  3-d multifrekans wideband timpanometri / akustik reflex testleri, yüksek frekans odyogram, tinnitusun karakteri, frekansı, desibel tespiti için tinnometer level test, östaki fonksiyon testleri, vs. multiparemetrik fonksiyonel manyetik rezonans görüntüleme işlemi olacaktır.

Baş dönmesi yani iç kulağın denge sisteminin sorunlarında gene ileri vestibuler tetkikler radyolojik ileri görüntüleme yöntemleri ile denge bozukluğu yaratan unsuru veya hangi denge bozukluğu hastalığı olduğu tespit edilerek bulgulara göre denge sistemi rehabilite ve tedavi edilmelidir. Ayrıca bazen durum sersemlik hisi sanki sallanıyormuş gibi bir denge bozukluğu ile devam edebilmektedir. Dizzines adı verilen bu durum aslında denge sisteminde sorunun dipte devam ettiğini gösterir. Bu durumda yaklaşımlar vertigodaki şekliyledir. Yapılması gereken tetkikler;   VHİT, FHİT, statik posturagrafi, vitual realty, multiparemetrik fonksiyonel manyetik rezonans görüntüleme işlemi olacaktır.

İşitme kaybı ve / veya tinnitus eşlik ediyorsa ve tablo akut gelişmişse öncelikle orta kulak enfeksiyonu ekarte edilmelidir. Zira covitte virütik orta kulak enfeksiyonları görülmektedir. Buna yönelik öncelikle orta kulak enfeksiyonuna yönelik tedaviler uygulanmalıdır. Orta kulakta enfeksiyona bağlı bir sıvı birikimi söz konusu ise gerek medikal gerekse ihtiyaç olduğunda cerrahi prosedürler uygulanmalıdır. Enfeksiyon ne kadar hızlı bir şekilde elimine edilirse iç kulağa yansımada o ölçüde daha az olabilir veya önlenebilir. Şayet orta kulakta bir enfeksiyon söz konusu değilse iç kulakta ve / veya işitsel sistemin bir kısmında sorun oluşup işitme kaybı gelişmişse tedavilere yaklaşım ani işitme kaybı prosedürleri ile hareket edilmelidir. Ancak bulgular tedavinin prensiplerini belirleyecektir. Bulgulara göre HBO tedavileri, kortizon tedavileri, intra timpanik kortizon enjeksiyonları, medikal tedaviler, destek tedavileri hassasiyetle düşünülüp bir veya birden fazlası uygulanmalıdır. Tabi bu uygulamalar mutlaka hekim kontrolünde hassasiyetle düşünülerek, tetkik bulgularıyla yakından takip edilerek yapılmalıdır.

Gerek işitme kaybı gerek eşlik eden tinnitus veya sadece tinnitus söz konuş ve sorunun üstünden bir zaman geçmiş ise hasarın derecesini tespit etmek için gene kapsamlı bir çalışma ile bulgulara ulaşmak gerekecektir. Bu prensipler dahilinde; multifrekans  3-d multifrekans wideband timpanometri / akustik reflex testleri, yüksek frekans odyogram, tinnitusun karakteri, frekansı, desibel tespiti için tinnometer level test, östaki fonksiyon testleri, vs. multiparemetrik fonksiyonel manyetik rezonans görüntüleme işlemi tetkikleri mutlaka yapılmalıdır. Sonrasında geç dönem tedavilerden Nöromodülatif tedaviler,r-TMS, HD-tdcs, t- RNS, Tc-VNS, TRT, CBT, notch terapi, destek tedavileri uygulanabilmektedir. Ayrıca  coronada pıhtılaşma faktörlerinin etkilenmesi ile oluşabilecek damarsal akım sorunlu (vasküler venöz tinnitus) tinnituslar, ek ilave tetkiklerle desteklenip özellikli tedaviler uygulanmalı gerekirse damarsal stenetleme, balon gibi kapalı cerrahilerde uygulanabilmektedir.

Kaynak

• Centers for Disease Control and Prevention. About the vaccine adverse event reporting system (vaers).
• American Tinnitus Association. Tinnitus Causes.
• Centers for Disease Control and Prevention. Possible side effects after getting a covid-19 vaccine.
• U.S. Food & Drug Administration. Fact sheet for healthcare providers administering vaccine (vaccination providers).
• British Tinnitus Association. Coronavirus vaccines and tinnitus.
• Drug Discovery and Development. Researcher: neuroinflammation may be behind tinnitus reports in some covid-19 vaccine recipients.
• Beukes EW, Baguley DM, Jacquemin L, et al. Changes in tinnitus experiences during the covid-19 pandemic. Front Public Health. 2020;8:592878. doi:10.3389/fpubh.2020.592878
• Schlee W, Hølleland S, Bulla J, et al. The effect of environmental stressors on tinnitus: a prospective longitudinal study on the impact of the covid-19 pandemic. J Clin Med. 2020;9(9):2756. doi:10.3390/jcm9092756
• Centers for Disease Control and Prevention. V-safe after vaccination health checker.
• Cleveland Clinic. Tinnitus.
• Centers for Disease Control and Prevention. Symptoms of covid-19.
• National Institutes of Health. SARS-CoV-2 infection of the inner ear.

Not:  Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır, tanı ve tedavi için mutlaka doktorunuza başvurunuz. 

Sayfa içeriğindeki bilgiler izinsiz kullanılamaz.